De Bayaka Pygmeeën; een 'vergeten' volk
Centraal Afrikaanse Republiek - De Bayaka is een van de meest unieke bevolkingsgroep ter de wereld. Zij zijn jagers en verzamelaars pur sang. Sinds hun bestaan zijn zij in staat te leven in het bos waarbij het ecosysteem volledig in balans blijft. Ook het karakter van de Bayaka is uniek. Zij zijn een vredelievend volk waarbij diefstal en geweld amper voorkomt. Zij accepteren de situatie waarin zij leven en zijn vrolijk. Maar helaas zien velen hen als primitief. Buitenstaanders behandelen de Bayaka als mensen zonder rechten.
HET RECHT VAN DE BAYAKA PYGMEEËN
Inheemse bevolkingsgroepen moeten overal in de wereld het onderspit delven. Het wordt hoog tijd om de lang verwaarloosde rechten en de snel verdwijnende cultuur van de inheemse volken een halt toe te roepen.
Wereldwijd behoren ongeveer 370 miljoen mensen (5 procent van de wereldbevolking) tot inheemse bevolkingsgroepen. Vijftien procent van de armsten in de wereld is inheems.
Het is belangrijk dat de ‘Rechten van Inheemse Volken’: hun rechten op cultuur, identiteit, taal, werk, gezondheid en onderwijs wereldwijd worden erkend. Inheemse bevolkingsgroepen moeten betrokken worden bij alle internationale processen die invloed hebben op hun situatie. Hun toekomst is alleen zeker als regeringen erkennen dat deze groepen rechten hebben, vooral landrechten, die beschermd moeten worden.
In de tweede plaats wordt de oppervlakte van het bos waar ze kunnen jagen steeds kleiner door ontbossing. Wanneer inheemse volken van hun landen worden verdreven, verandert dit niet alleen hun leven maar ook hun voeding. De grote meerderheid van de bevolking leeft in hopeloze ellende waarbij ziekte en honger hard toeslaan. De levensstijl van de Bayaka in Yandoumbe is noodgedwongen omgeslagen.
Van een proteïnerijke naar een proteïnearme voeding, wat vaak ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid. Op lange termijn leidt gebrek aan goede voedingsstoffen tot uitputting van het lichaam en is het niet in staat om voldoende weerstand te bieden tegen ziektes. Zeker wanneer zij besmet raken met de malaria parasiet is de kans hierop zeer groot. Langzaam maar gestaag wordt de levenslijn van de Bayaka uitgeschakeld.
DE BAYAKA PYGMEEEN IN YANDOUMBE
Yandoumbe is het eerste dorp in de Dzanga Sangha regio in de Centraal Afrikaanse Republiek waarbij DAM de strijd aanbindt met deze benadering. Uiteindelijk is het doel om malaria niet alleen in Yandoumbe, maar ook in de omringende dorpen uit te bannen.
De wanhopige situatie over hun bedreigde status wordt verergerd doordat de inheemse bevolking buitengewoon zwaar getroffen wordt door de binnenlandse politiek, de armoede, industrialisatie en de ontbossing op grote schaal. Ten eerste gaat het ‘model van economische ontwikkeling’ volledig voorbij aan het recht van het inheemse volk: op eerlijke voorlichting en instemming zonder dwang. Dit model, dat in het zuidwesten van de Centraal Afrikaanse Republiek uitgaat van de onbeperkte vraag naar tropisch hardhout, zorgt ervoor dat de Bayaka meer dan ooit in hun voortbestaan wordt bedreigd. Daarnaast vrezen zij voor de vernietiging van het ecosysteem, flora en fauna.
VOEDSELTEKORT
Door het aanhoudende voedseltekort aan de oevers van de bewoonde Sangha rivier, heeft de bevolking geen andere keus dan steeds dieper het regenwoud in te gaan om voedsel te zoeken. Maar daar is een ander gevaar: ze moeten voortdurend vluchten voor gewapende stropers die de Pygmeeën verjagen. De dieren waarvan de stam leeft, worden massaal uitgeroeid. Door de destructieve illegale praktijken van gewapende stropers is er te weinig voedsel in het bos. Dit is de dagelijkse realiteit voor de Bayaka waardoor hun toekomstperspectief niet best is.
GEZONDHEIDSPROBLEMEN
De voorheen sterke bevolking is veranderd in een volksstam met ernstige gezondheidsproblemen. Sinds deze Pygmeeën ruim dertig jaar geleden voor het eerst regelmatig in contact kwamen met buitenstaanders, is ongeveer de helft van de stam gestorven door malaria, aandoeningen aan de luchtwegen, Typhoid Fever, TBC en andere ziekten.
GERUSTSTELLING
Romarigue Kafita is een pientere Bayaka en maakt deel uit van het testteam. Door een tropische worminfectie heeft hij een oog verloren. Maar dat weerhoudt hem er niet van om de handen uit de mouwen te steken. "Ik help bij het testen en geef de geïnfecteerde patiënten de juiste dosis medicatie. Ik adviseer de anderen ook, zodat ze begrijpen wat malaria is. Het is belangrijk om de gemeenschap de juiste informatie te geven in begrijpelijke taal vanuit de stamleden zelf. Dat is de kracht”.
Mensen moeten weten dat de malariaparasiet hen opnieuw ziek maakt wanneer zij de medicatie niet volledig innemen of zich niet laten behandelen. Romarigue is normaal gesproken een van de beste honingzoekers. De honing verkoopt hij aan de Bantu’s. Nu is zijn inkomen aangevuld met een maandelijkse toelage die hij verdiend als malaria-assistent in zijn dorp. Hij probeert te plannen voor de toekomst en vertelt dat hij een doelstelling heeft op lange termijn: een matras. Voor Romarigue was hiervoor nog een lange weg te gaan. Hij heeft hoop voor zijn toekomst. Voor hem is het inkomen niet alleen van grote waarde, hij levert ook een enorm belangrijke bijdrage in malariabestrijding. Hij fungeert als betrouwbare bron en dat stelt de lokale Bayaka gerust.
EFFECTIEVE MALARIA BEHANDELING
DAM werkt met een snelle en krachtige behandeling tegen malaria. De artemisinine-combinatiebehandeling (ACT) moet in dit gebied in voldoende hoeveelheden beschikbaar zijn. Er moeten snel financiële maatregelen worden genomen om de aanvoer ervan te verhogen.
“ACT geeft opnieuw reden tot hoop in Yandoumbe. We behandelen met uitstekende resultaten. Maar we moeten snel in actie komen om een bevoorradingstekort voor de omringende dorpen te voorkomen. Anders heeft het catastrofale gevolgen”, zegt Robertson.
Combinatiebehandelingen tegen malaria op basis van Artemisinine worden al jaren gebruikt door DAM. “We zijn dagelijks getuige van het verschil dat deze geneesmiddelen maken” vult Samuël aan, “Onze patiënten worden snel beter. De transmissie op medebewoners wordt verlaagd waardoor levensbedreigende vormen van malaria nauwelijks voorkomen. We maken ons er sterk voor dat dit programma ook de nabijgelegen dorpen bereikt, en de sterfte als gevolg van malaria sterk zal verminderen”.
MALARIA ELIMINATIE IS MOGELIJK
Assistent Bayaka Rosine Gbeti, draagt met trots het DAM t-shirt terwijl ze praat met dorpelingen. Ze heeft een enorm gevoel voor humor en maakt het team regelmatig aan het lachen. Lokale vrijwilligers zijn van essentieel belang om de informatie over gezondheidskwesties, in dit geval het malariatest initiatief, te verspreiden. “Deze vrijwilligers zijn van vitaal belang”, zegt Samuël, “met name voor de sociale mobilisatie”. Zij weten waar we de mensen kunnen vinden omdat zij veel in het bos zijn. Zij kunnen de bewoners die gemist zijn door de testers identificeren”.
“Dit team alleen al test tussen de 200 en 300 mensen per dag. Behalve Yandoumbe zijn er ten minste zes malaria-endemische dorpen binnen deze regio die zouden moeten worden gescreend”, vat Robertson samen. “Gezien het hoge aantal malariapatiënten kunnen we andere dorpen ook voor een ramp behoeden met deze malariacampagne. De malaria-testcampagne is een zeer effectieve methode die DAM ook in de andere districten zal invoeren”.
De testcampagne levert schokkende cijfers. De eerste testdag vinden we 80 procent van de tests positief. De meeste zijn slachtoffertjes jonger dan zes jaar. De eerste pygmeeën die komen zijn moeders die al vermoeden dat hun kind ziek is. Samuël: “We zijn ervan overtuigd dat de eliminatie mogelijk is. Wij organiseren bewustmakingprogramma’s voor de bewoners over malaria". “Die resulteren in een opmerkelijke toename van het aantal dat wordt getest”, legt ze uit. “We hebben een programma van het verspreiden van muskietennetten voor de hele gemeenschap en er zijn toekomstplannen voor malaria onderwijs voor de kinderen“.
DAM BLIJFT ZICH INZETTEN VOOR BAYAKA PYGMEEEN
Omdat malariatransmissie uitsluitend plaatsvindt rond middernacht, is het slapen onder een muskietennet essentieel. Preventie programma’s met beschermende geïmpregneerde netten (LLIN) voor de duur van tenminste vier jaar moeten specifiek zijn afgestemd op elk gebied. De LLIN vormt niet alleen een barrière tussen mens en Anopheles maar doodt de muskiet eveneens door de insecticide deltametrine en/of permatrine.
Als onderdeel van de distributiecampagne, gaan de lokale hulpverleners van ‘deur tot deur’ om, als dat nodig is, een demonstratie te geven over hoe een net moet worden opgehangen. Tevens geven zij uitleg over malaria-infectie, dat die uitsluitend plaatsvindt rond middernacht.
Tegelijkertijd zullen zij aan elke familie uitleggen dat het slapen onder een net de kinderen kan behoeden voor een nieuwe infectie. Drive Against Malaria zal zich blijven inzetten voor de gezondheid en het behoud van de Bayaka in dit zeer geïsoleerde en moeilijk bereikbare gebied, door het DAM-project in Yandoumbe te voorzien van voldoende middelen om malaria te bestrijden.
De lokale teamleden die met de komst van DAM voor het eerst met de moderne manier van behandelen geconfronteerd werden, slaagden erin het ziekte- en sterftecijfer in Yandoumbe sterk te laten dalen.
De Bayaka zijn fundamenteel in staat hun eigen toekomst te bepalen. Van nature zijn zij bedreven een gezonde balans te behouden in het bos. Het bos, waarvan zij afhankelijk zijn, moet voor hen toegankelijk blijven en worden beschermd. Anderen mogen niet voor hen bepalen hoe zij moeten leven. De geschiedenis heeft laten zien dat pogingen om ontwikkeling op te leggen aan inheemse volken en ze te verdrijven van hun land desastreuze gevolgen heeft. “Het recht op gezondheidszorg voor de Bayaka halen we uit de schaduw. In Kameroen hebben we de eerste successen behaald voor de Baka Pygmeeën. In de Centraal Afrikaanse Republiek willen we hetzelfde bereiken voor de Bayaka”, aldus Robertson.
